Ciągłe monitoring i szybkie ostrzeganie o obecności łatwopalnych (wybuchowych),toksycznych gazów i par jest podstawową funkcją systemu wykrywania gazu. Każdy system składa się z detektora gazu (głowicy gazometrycznej) oraz sterownika (centrali lub modułu alarmowego) wyposażonej w wyjścia do których podłączone są elementy wykonawcze lokalnego systemu zabezpieczenia takie jak zawory odcinające, wentylatory, sygnalizatory ostrzegawcze itp.  Rozwój i znaczenie urządzeń zwiększających bezpieczeństwo podczas eksploatacji niebezpiecznych gazów i par są coraz bardziej istotne. Rosnąca świadomość problemu, pogłębianie wiedzy i badania nad zagrożeniami, które mogą pojawić się, gdy takie substancje są stosowane daje wiele powodów do ich dalszego rozwoju.

Podstawowe środkiem ochrony zapobiegającym powstawaniu lub stworzeniu atmosfery wybuchowej i łatwopalnej jest monitorowanie źródła zagrożenia przez system detekcji gazu w celu podjęcia działań zapobiegawczych takich jak: włączenie wentylacji, odcięcie energii elektrycznej, zamknięcie dopływu medium itp.

Główne elementy wchodzące w skład systemu detekcji gazów:

- głowica gazometryczna (detektor): reagują na konkretne gazy lub rodzaje gazów. Proporcjonalnie do stężenia gazu generowany jest odpowiedni sygnał elektryczny.

- centrala (moduł alarmowy): dostarcza zasilanie elektryczne oraz porównuje sygnał z czujnika (czujników) z indywidualnie ustawionymi (programowalnymi) lub fabrycznie ustawionymi  wartościami progów alarmowych.  Jeżeli koncentracja (stężenie) medium przekroczy próg alarmu następuje zaświecenie LED lub/oraz indykacja wskazania na wyświetlaczu LCD (LED) oraz przełączenie odpowiedniego przekaźnika alarmu.

- urządzenia wykonawcze: mają za zadanie eliminacje lub maksymalne ograniczenie ryzyka np.:

• wentylatory wyciągowe – obniżenie koncentracji gazu poprzez wymianę powietrza,

• zawory – odcięcie dopływu gazu,

• sygnalizatory alarmowe – powiadomienie obsługi o awarii.